"Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir.” (Anayasa Madde 56.)
Sağlıklı çevreyi ise vergisini verdiği devletin kurumları sağlamak zorundadır.. Genelde bu görevi devlet yerel yönetimler aracılığı ile yapar..
Ancak bu anayasal hakkımız bir çok insanımızın umurunda bile değildir.. Toplum bir çok anayasal hakkı elinden alınırken sessiz kaldığı gibi “sağlıklı çevrede yaşama ” hakkı da yerine getirilmezken sessiz kalmaktadır..
Yerleşim bölgelerinde sağlıklı bir çevre yaratmakta ilk adım çevreyi kirletmemekten geçer.. Bu nedenle düzenli bir şekilde ve en kısa sürede çöp toplamanın sağlıklı çevreyi oluşturmada çok büyük katkısı vardır..
O halde sağlıklı, doğru ve düzenli çöp nasıl toplanır.!
Bunu öğrendiğimizde ve uyguladığımızda sağlıklı bir çevre yaratmanın ve yaşamanın önemli bir adımını atmış oluruz.. Ancak bunu ilk öğrenmesi ve bir plan dahilinde yapması gerekenler yerel yönetimlerdir..
Bakınız bir çok yerleşim bölgesinde çöp toplamanın bir planı yoktur.. İlk sorun altyapı sorunudur.. Yerel yönetimler caddenin, sokağın veya mahallenin bir köşesine çöp bidonu veya merkezi kurarak bu sorunu çözmeyi yeğlerler..
Vatandaşlar her dakika, her saat çöpünü bir şekilde buralara bırakırlar.. Günün her saatinde bu yerlere atılan çöpler birikerek çevreye mikrop saçarlar.. Bu merkezler bir süre sonra sokak hayvanlarının beslendiği yerlere döner.. Sokak hayvanları bu merkezlerde karınlarını doyururken doğal olarak çöpleri etrafa saçarlar ve ortaya sağlıksız bir sokak, cadde veya mahalle çıkar..
Bu durum o kadar kabullenilmiştir ki kimse bu mikrop yuvaları içinde yaşamaktan rahatsız değildir.. Hatta çocuklar bu sağlıksız çöp merkezlerine yakın yerlerde oynarlar..
Burada bir başka sorunsa şudur.. Caddede yaşayan insan sayısı her geçen gün arttığı halde çöp bidonu sayısı aynıdır.. O caddede ki kişi sayısındaki artış dikkate alınmaz. Bir süre sonra çöp bidonları yetersiz kaldığından çöp bidonlarının etrafında bir çöp dağı oluşması kaçınılmazdır.. Yerel yönetimler genelde bu talepleri görmezden gelir.. Oysa yerel yönetimler yeterli sayıda çöp bidonları koymak zorundadır.. Tabi bu bidonların ücretini de vatandaştan toplamamalıdır.
Bir başka sorun ise yerel yönetimlerin çöp bidonları için belirlediği yerlerdir. “Benim evime çok yakın koku yapıyor” denilerek yeri değiştirilmesidir.. Bu durumda çöp toplamadaki plansızlıktan ortaya çıkmaktadır.. Ayrıca çöp bidonları kapaklı olmalı ve bu bidonlar ve çöp merkezleri belirli süreler ile yerel yönetimler tarafından toplanıp yıkanıp temizlenmelidir.. Ayda bir de bu merkezler yıkandıktan sonra ilaçlanmalıdır..
Genel sorunlar üç aşağı beş yukarı böyledir..
Şimdi.!
Bu sorunları belirledikten sonra yapılması gerekenleri sıralayalım..
Çöp toplama işi birlikte (yerel yönetim ve halk ile) yapıldığında doğru olur..
Şöyle ki..! Önce yerel yönetimler çöp toplama planı yapmalı ve bunu bir şekilde halka duyurmalıdır.. Bu duyuru ilan edilerek yapılacağı gibi el ilanı dağıtılarak yapılabilir.. Devreye Mahalle muhtarları sokulabilir..
Yerel yönetimin çöp toplama saatinden bir saat öncesi vatandaşın çöp bırakma saatidir.. Bu saat “A mahallesi” için akşam 19.00 ise “B mahallesinde” bu saat 20.00 olabilir.. Yerel yönetimler çöp toplama işini mutlaka hava karardıktan sonra yeteri sayıda ekiple yapmalıdır.
A mahallesinde vatandaşın çöp bırakma saati 18.00 de başlar.. Bu saatten önce çöp bırakmak doğru değildir ve bunu yapanlar tespit edilip uyarılmalıdır.. Saati dışında çöp bırakmaya devam ettiğinde para cezası dahi uygulamak gerekir..
Bu sistemi yerleştirmek ve her yaşayanı bu işin içine sokmak muhtemelen zaman alacaktır.. Bu sistem kusursuz işleyene kadar küçük çöp toplama ekipleri kurup günün belirli saatlerinde çöp toplamak gerekir.. Hatta böyle bir ekip ani gelişen durumlar içinde gerekebilir..
Birçok yerde yerel yönetimler lokanta, restoran gibi yerlerdeki yiyecek artıklarını özel ekipler kurarak daha özenle toplar ve bunlar ile barınaklardaki sokak hayvanlarını besler..
Çöp toplama işinde yukarıda ki yazılanlar tavizsiz yapıldığında doğru sonuç almamak mümkün değildir..
Sağlıklı bir çevre için vatandaşın olduğu gibi yerel yönetimlerinde yapması gereken önemli sorumlulukları vardır..
Örneğin yerel yönetimler şehir trafiğinin en yoğun olduğu saatlerde çöp toplamamalıdır.. Çöp bidonları boşaltıldıktan sonra yine aynı yerlere yerleştirilmeli, sağa sola gelişi güzel atılmamalıdır.. Çöp merkezlerinde tamamen temizlenmelidir..
Toplanan çöpler yerel yönetimlerin birlikte oluşturdukları “Katı Atık Düzenli Depolama ve Bertaraf Tesisine” taşımaları gerekir..
Örneğin mazot gideri bahane edilerek deniz kıyısına çöp dökülmez.. Bu uygulama çevre katliamına yol açar..
Yazıyı okuduktan sonra nereden çıktı bu çöp toplama işi diyebilirsiniz..
Yazdıklarımı aklınızda tutup çevrenizi bir dolaşın ve çöp merkezlerinin önünden geçerken, yaşadığınız yerlerdeki yerel yönetimin çöp toplama dağınıklığını görün sizde yanlışlıkların farkında olacaksınız..
Çünkü sağlıklı çevre için duyarlı olmak ve işini aksatan yetkilileri sürekli uyarmak anayasal görevdir..
TURGUT GÜVEN